CANH LÁ GIANG

Thương em chẳng lọ xấu xinh
Lá giang nấu với cua kình cũng ngon

Canh lá giang

Trong chúng ta hẳn ai cũng từng ăn món lá giang, ít ra là một lần. Nhưng lá giang mà nấu với cua kình thì không phải ai cũng có dịp thưởng thức. Cua kình là một loại cua đồng có nhiều ở các con mương, đồng lúa, ven sông... Thoạt nhìn nó giống một cục bùn, nhìn kỹ thì thấy khác ở chỗ vỏ cua mốc hơn. Mà thôi, phàm đã là nông dân thì chẳng ai xem việc bắt cua là khó, huống chi là nhận dạng cua. Còn nếu là "khách ở phố về" thì bạn cứ yên tâm - hoặc là cứ ngồi "hưỡn hưỡn" chờ... cua về, hoặc lội bộ theo dân bản địa mà xem móc cua. Thú vị đấy! Cua kình có thể nấu được kha khá món nhưng nhanh và đơn giản nhất vẫn là món canh cua lá giang.

Lá giang mọc theo thành lùm ở bờ rào, bụi rậm. Quơ về một vài dây, nhoáng một cái đã đủ ăn mệt nghỉ. Nhiều người sợ mất công đem dây ra tuốt cái "rẹt" là xong. Ai kỹ tính hơn thì ngắt từng lá bỏ cuống (để tránh vị chát), ngắt theo kiểu này làm nồi canh ngon hơn do có thể tách ra những lá quá già, lá quá non, lá sâu.

Cua kình đem về, đầu tiên là rửa sạch, rồi vặt sạch 8 que của nó đi, bẻ càng, lột vỏ, ướp gia vị. Ấy là nếu có, bằng không, chỉ một chút nước mắm, muối và vài quả ớt hiểm là xong. Đem mớ cua "tao" qua trong trã đất (thứ dụng cụ nhà bếp này vô cùng thích hợp với món cua). Xào qua xào lại chừng mười lần là có thể cho nước vào. Đợi nước thật sôi (dân quê quen gọi là sôi mắt cua) hãy đem rá rau đến, một tay cầm rổ, tay kia bốc từng nắm lá giang, vò thật mạnh sao cho một lá phải nát ra làm 4 làm 5 là đạt... Cứ thế từng nắm một vò xong là thả vào nồi canh đang sôi. Sau nắm lá cuối cùng là có ngay món canh cua lá giang. Gặp cữ ngày hè tháng nóng, cơm dẻo canh ngọt, nếu đánh chén giữa đồng, người kém ăn cũng có thể xơi hết lon gạo (tất nhiên đã nấu ra cơm). Còn với dân thành phố lâu ngày về với đồng nội, đoán chắc rằng bạn sẽ đánh chén tì tì đến lúc bụng căng cứng. đó là kiểu nhà nông làm "bầy bậy" mấy miếng quấy quá cho xong bữa. Phải lúc có có đầy đủ rau ráng, để ngon hơn có thể thêm vào nồi canh cua một ít rau ngổ, vài lát thơm. Thế là tuyệt! Ngày nay, ngay cả giống cua kình bé tí cũng đang bị tuyệt chủng dần trên đồng quê do nạn phun thuốc trừ sâu quá liều, bừa bãi, nên món ăn dân dã kia cũng xuất hiện thưa dần.

Canh cua lá giang không phải là món ăn đặc sản, càng không phải là thức cao lương mỹ vị để vì nó mà người ta phải cổ suý phong trào bảo vệ... cua kình. Cùng lắm và cũng vì yêu quê quá mà nói thì nó cũng chỉ là một dạng... thổ sản. Xin tạm gọi vậy như hai câu ca dao ở đầu bài. Đôi khi món ăn nằy cũng là nhịp cầu để ta lần về với thưở xa xưa nào đó - mẹ, chị ta đeo hom giỏ lần mò nơi chân ruộng thấp móc cua nấu cho ta một món canh hợp khẩu. Nhớ nghĩ về một chút dân dã, lắm lúc người ta thăng bằng giữa thời buổi đầy bon chen, bươn chải mà nhớ đến công dưỡng dục của cha mẹ vậy.